Trong hành trình phát triển Thăng Long – Hà Nội, các làng nghề truyền thống là dấu ấn đặc sắc của lao động, sáng tạo và văn hóa Thủ đô. Huyện Phú Xuyên – cửa ngõ phía Nam thành phố – là một minh chứng tiêu biểu với nhiều làng nghề vừa phát triển kinh tế nông thôn, vừa bảo tồn bản sắc vùng đồng bằng Bắc Bộ. Từ ngày 01/7/2025, thực hiện Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15, thành phố Hà Nội đã sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã tại huyện Phú Xuyên, trong đó thành lập xã Chuyên Mỹ mới trên cơ sở sáp nhập 5 xã: Chuyên Mỹ, Tân Dân, Phú Yên, Châu Can và Vân Từ. Sự kiện này mở ra một không gian phát triển rộng lớn, gắn kết các giá trị văn hóa – nghề nghiệp trong kỷ nguyên hội nhập.
VÙNG ĐẤT "NGŨ XÃ" – NƠI KẾT TINH TINH HOA NGHỀ VIỆT
Xã Chuyên Mỹ mới là sự hội tụ của những làng quê giàu truyền thống văn hóa và nghề nghiệp. Mỗi xã trước đây đều có một nghề thủ công đặc sắc, với lịch sử hình thành, phát triển và đóng góp to lớn vào tiến trình kinh tế – xã hội của huyện Phú Xuyên cũ. Từ những đôi tay cần mẫn bên khung dệt, chạm khắc, bàn may… cho đến những khu xưởng, hợp tác xã ngày nay, tinh thần lao động sáng tạo vẫn luôn hiện hữu. Với tổng diện tích rộng lớn, dân số đông, hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện và đặc biệt là hệ thống các làng nghề trải dài, xã Chuyên Mỹ mới hiện lên như một trung tâm tiểu thủ công nghiệp làng nghề đặc sắc nhất phía Nam Hà Nội. Đây không chỉ là nơi lưu giữ quá khứ vàng son của nghề truyền thống, mà còn là mảnh đất đầy hứa hẹn trong phát triển công nghiệp văn hóa – du lịch làng nghề theo tinh thần Nghị quyết 09-NQ/TU của Thành ủy Hà Nội.
Làng nghề khảm trai – sơn mài Chuyên Mỹ: Di sản sống giữa thời đại mới
Nằm ở trung tâm địa lý của xã mới, làng nghề khảm trai – sơn mài Chuyên Mỹ từ lâu đã trở thành biểu tượng cho tài hoa và tâm huyết của người thợ thủ công. Nghề khảm trai nơi đây được truyền từ thế kỷ XI–XIII, gắn với danh nhân Trương Công Thành – người được tôn là Tổ nghề, thờ phụng trang nghiêm tại đền làng.
Sản phẩm khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ là biểu tượng của bàn tay tài hoa, khéo léo và óc sáng tạo của những nghệ nhân làng nghề
Từ những mảnh vỏ trai, ốc vô tri, người thợ khảm đã "thổi hồn" vào từng sản phẩm, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo: hoành phi, câu đối, bàn ghế, sập gụ, tủ chè, tranh khảm… Tinh xảo, bền đẹp và mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống – đó là lý do vì sao sản phẩm khảm trai Chuyên Mỹ không chỉ được ưa chuộng trong nước, mà còn có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới. Xã Chuyên Mỹ hiện nay là một trong ba điểm du lịch làng nghề trọng điểm của huyện Phú Xuyên.
Các làng nghề gỗ - mỹ nghệ Tân Dân: Sức sống từ bàn tay thợ mộc tài hoa
Một số làng nghề mộc, đồ gỗ mỹ nghệ của xã Tân Dân cũ, nay thuộc xã Chuyên Mỹ, đã tồn tại và phát triển hàng trăm năm qua. Những thế hệ thợ mộc nơi đây nổi danh khéo tay, kiên nhẫn, biết kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo hiện đại. Từ những khúc gỗ thô mộc, họ chế tác nên những bộ bàn ghế, tủ chè, giường tủ, đồ thờ, sản phẩm trang trí… có giá trị nghệ thuật và kinh tế cao.
Làng nghề mộc Tân Dân với nhiều sản phẩm đa dạng, chất lượng,
đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng
Hiện nay, làng nghề mộc, đồ gỗ mỹ nghệ có hàng trăm hộ gia đình tham gia sản xuất, tạo việc làm thường xuyên cho hàng nghìn lao động. Nhiều sản phẩm đạt chuẩn OCOP, tham gia các hội chợ, kết nối cung cầu toàn quốc. Nơi đây đang trở thành điểm sáng về liên kết sản xuất – tiêu thụ – đào tạo nghề, góp phần đưa tên tuổi nghề mộc ngày một vươn xa.
Phú Yên – Thủ phủ giày da của Thủ đô
Nói đến xã Chuyên Mỹ mới không thể không nhắc đến làng nghề da giầy truyền thống Phú Yên, được hình thành cách đây gần 100 năm, bắt nguồn từ người nông dân Nguyễn Lương Cát học nghề giày tại phố Tràng Tiền rồi truyền nghề cho con cháu, dân làng.
Phú Yên luôn là điểm đến tin cậy với nhiều sản phẩm da, giầy uy tín, chất lượng
Trải qua gần một thế kỷ, từ nghề thủ công nhỏ lẻ, đến nay Phú Yên đã trở thành một trong những làng nghề giày da lớn nhất cả nước, với đa dạng sản phẩm: giày, dép, ví da, thắt lưng, túi xách, đồ trang trí… Sản phẩm của Phú Yên không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu. Đặc biệt, chiếc giày đạt Kỷ lục Guinness Việt Nam (cao 1,2m, dài 2,72m, nặng 70kg) là niềm tự hào của cả làng nghề.
Giống như Chuyên Mỹ, xã Phú Yên (cũ) cũng là một trong ba điểm du lịch làng nghề của huyện Phú Xuyên, thu hút nhiều nhà đầu tư, đối tác, và cả khách du lịch muốn khám phá không gian sản xuất, trải nghiệm nghề truyền thống.
Vân Từ – "kinh đô" may veston của miền Bắc
Từ một vùng quê thuần nông, xã Vân Từ (cũ) đã vươn mình trở thành làng nghề may veston cao cấp nổi danh khắp miền Bắc. Nghề may tại đây không rõ khởi nguồn, nhưng hằng năm, người dân đều tổ chức giỗ Tổ nghề vào ngày 12 tháng Chạp để tưởng nhớ cụ Nguyễn Thị Sen – người được xem là Thủy tổ nghề may của người Việt.
Nghề may Comple Veston tại Vân Từ ngày càng phát triển tham gia các chuỗi giá trị,
gắn kết phát triển kinh tế và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống
Với bàn tay khéo léo, óc thẩm mỹ và tinh thần cầu thị, người thợ may Vân Từ đã đưa sản phẩm của mình đến các phố lớn như Tràng Tiền, Hàng Trống, Khâm Thiên, Bạch Mai… và từ đó, nhiều thế hệ thợ lành nghề trưởng thành, mở cửa hàng tại Hà Nội, TP.HCM và các đô thị lớn.
Ngày nay, sản phẩm may của Vân Từ đã vượt khỏi quy mô hộ gia đình, chuyển dần sang hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp nhỏ và vừa, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, mẫu mã của thị trường hiện đại. Đây cũng là một trong ba điểm du lịch làng nghề của huyện Phú Xuyên, góp phần khẳng định thương hiệu may mặc Thủ đô.
Châu Can – Làng nghề mới hòa mình vào dòng chảy phát triển
Tuy không có lịch sử làng nghề lâu đời như các xã khác, nhưng trong những năm gần đây, xã Châu Can (cũ) đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực sản xuất giầy dép, da thủ công. Nắm bắt xu thế thị trường và tận dụng lợi thế gần kề với các làng nghề truyền thống, nhiều gia đình tại Châu Can đã biến nhà mình thành "công xưởng nhỏ" sản xuất các sản phẩm da, giày dép có mẫu mã đẹp, chất lượng ổn định, được thị trường ưa chuộng.
Nhiều cơ sở sản xuất da, giầy dép tại Châu Can đang không ngừng đổi mới mẫu mã,
chất lượng, tiếp cận thị trường và thị hiếu của khách hàng.
Sự phát triển nhanh chóng của nghề mới này đã tạo ra hàng trăm việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời đưa Châu Can hòa nhập mạnh mẽ vào bức tranh chung về phát triển kinh tế – xã hội của xã Chuyên Mỹ mới. Đây là minh chứng rõ ràng cho năng lực thích ứng, sự năng động và tinh thần đổi mới của người dân trong kỷ nguyên hội nhập.
PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG – NỀN TẢNG VỮNG CHẮC TRONG KỶ NGUYÊN HỘI NHẬP
Trong bức tranh phát triển chung của xã Chuyên Mỹ mới, các làng nghề truyền thống không chỉ là tài sản văn hóa quý giá, mà còn là động lực then chốt của phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn mới nâng cao. Các sản phẩm của làng nghề đã góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân. Đồng thời, đây cũng là "kênh" quan trọng để lan tỏa bản sắc văn hóa, giữ gìn nếp làng, tình người và truyền thống hiếu học.
Với vị thế xã mới, có quy mô lớn, dân số đông, các điều kiện hạ tầng và chính sách hỗ trợ ngày càng hoàn thiện, làng nghề truyền thống của xã Chuyên Mỹ đang đứng trước những cơ hội lớn trong phát triển công nghiệp văn hóa – du lịch sáng tạo, hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững trong thời kỳ chuyển đổi số, kinh tế xanh và hội nhập quốc tế.
Xã Chuyên Mỹ được thành lập mở ra nhiều cơ hội phát triển mới
trong dòng chảy lịch sử, văn hóa, hội nhập và phát triển của Thủ đô Hà Nội.
Sự ra đời của xã Chuyên Mỹ mới không chỉ là sự sáp nhập về địa giới hành chính, mà còn là sự kết nối những giá trị lịch sử – văn hóa – nghề nghiệp để tạo nên một thực thể mạnh mẽ hơn, bản sắc hơn. Những làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ, da giày Phú Yên, mộc Tân Dân, may veston Vân Từ và sản xuất giày da tại Châu Can… chính là những trụ cột vững chắc làm nên bản sắc và sức mạnh phát triển xã trong kỷ nguyên mới.
Giữ vững giá trị cũ – sáng tạo giá trị mới, đó là con đường mà các làng nghề xã Chuyên Mỹ đang từng bước đi lên. Và tin rằng, trên hành trình mới ấy, xã Chuyên Mỹ sẽ khẳng định được vị thế là trung tâm làng nghề tiêu biểu của Thủ đô, góp phần làm rạng danh thương hiệu "Hà Nội – đất trăm nghề" trong thời đại mới./.
(Vũ Ngọc Yến – Phó Chủ tịch UB MTTQ Việt Nam xã Chuyên Mỹ)