Xã Chuyên Mỹ - Thành Phố Hà Nội

I. Vị trí địa lý, diện tích, dân số

1. Sự hình thành: Xã Chuyên Mỹ được hình thành trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã: Tân Dân, Chuyên Mỹ, Vân Từ, Phú Yên, Châu Can (huyện Phú Xuyên). Lý do lấy tên xã mới là Chuyên Mỹ: Chuyên Mỹ là một xã thuộc huyện Phú Xuyên; xã có làng Chuôm là vùng đất tổ nghề khảm, sơn mài,…Theo đó, tên gọi Chuyên Mỹ mới sẽ dễ nhận diện, ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ, bảo đảm tính hệ thống, khoa học và đảm bảo giữ được tính đặc trưng, đặc thù, bản sắc của các địa phương, đặc biệt là của vùng văn hóa tiêu biểu xứ Đoài; đồng thời, việc lấy tên theo ĐVHC trước khi sáp nhập bảo đảm nguyên tắc ưu tiên sử dụng một trong các tên gọi của các ĐVHC trước khi sáp nhập để đặt tên cho xã mới, hạn chế tối đa tác động ảnh hưởng tới người dân, doanh nghiệp do phải chuyển đổi giấy tờ.

2. Vị trí địa lý: Xã Chuyên Mỹ giáp các xã: Phú Xuyên, Đại Xuyên, Ứng Hòa, Phượng Dực của thành phố Hà Nội và tỉnh Ninh Bình.

3. Diện tích, dân số: Xã Chuyên Mỹ có diện tích tự nhiên là 35,54 km²; quy mô dân số là 44.859 người.

II. Đặc điểm kinh tế, xã hội

Xã Chuyên Mỹ nằm ở cửa ngõ phía Nam Hà Nội, cách trung tâm Thành phố khoảng 40km. Xã nằm trên tuyến đường 1A, nằm trong trục kết nối với các tỉnh phía Nam Hà Nội, có nhiều làng nghề truyền thống trải dài theo bờ hữu sông Nhuệ.

Làng nghề truyền thống trên địa bàn có vai trò quan trọng trong sự phát triển chung của xã; giúp bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống; nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và xây dựng nông thôn mới.

Xã Chuyên Mỹ là nơi bảo tồn nhiều giá trị văn hóa phi vật thể tiêu biểu, trong đó nổi bật là đình Tư Can, đình Giẽ Hạ - những công trình kiến trúc được xây dựng từ thời Lê và đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đây là nơi thờ phụng các vị thần, anh hùng có công với đất nước, thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người dân địa phương. Đền thờ tổ nghề khảm trai cũng là di tích cấp Quốc gia, ghi dấu sự tri ân và tôn vinh những người có công sáng lập, giữ gìn và phát triển nghề khảm trai truyền thống của vùng đất Chuyên Mỹ.

1. Đặc điểm kinh tế

Xã Chuyên Mỹ phát triển mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm. Xã tận dụng lợi thế vị trí ven đô để tạo điểm đến tham quan, thưởng thức nông sản và giáo dục cộng đồng. Tại địa phương, việc sản xuất rau, trái cây sạch, hoa màu… được thực hiện theo quy trình an toàn cung cấp cho nội đô.

Xã Chuyên Mỹ đang từng bước chuyển mình từ một xã nông nghiệp truyền thống sang mô hình phát triển kinh tế đa ngành, bền vững, với sự kết hợp hài hòa giữa nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và du lịch.

Bên cạnh đó, xã còn có nhiều làng nghề truyền thống như khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ, mộc mỹ nghệ Tân Dân, may mặc Vân Từ, da giày Phú Yên đóng góp vào sự phát triển kinh tế địa phương. Đây là tiềm năng phát triển kinh tế của địa phương. Trên địa bàn xã đã hình thành trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề, thúc đẩy quảng bá sản phẩm OCOP gắn với du lịch làng nghề.

Chuyên Mỹ hiện có 3 điểm du lịch làng nghề được Thành phố công nhận, gồm: may Vân Từ, khảm trai - sơn mài Chuyên Mỹ, giày da Phú Yên. Làng nghề may Vân Từ được xã công nhận là điểm du lịch làng nghề, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Để hỗ trợ các làng nghề, xã đã thành lập sàn thương mại điện tử, tổ chức các đợt tập huấn bán hàng online, livestream và khai thác các nền tảng mạng xã hội, qua đó mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng, gặt hái được nhiều thành tựu trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm làng nghề.

Nổi tiếng với nghề khảm trai, Chuyên Mỹ đã cải tạo khuôn viên trường tiểu học cũ thành trung tâm tham quan, giới thiệu sản phẩm làng nghề rộng 12.000m², phục vụ du khách mua sắm. Đây cũng là mô hình trung tâm thiết kế sáng tạo, quảng bá sản phẩm OCOP gắn với du lịch cấp xã được thành phố công nhận.

Tại làng Cựu, trung tâm thông tin du lịch đặt tại nhà văn hóa đã được trang bị thêm cơ sở vật chất cần thiết. Chính quyền đã phối hợp với Trường Đại học Xây dựng quy hoạch tổng thể để bảo tồn, phục dựng kiến trúc cổ, phát triển du lịch.

2. Đặc điểm văn hóa - xã hội

Xã Chuyên Mỹ là một trong những địa phương nổi tiếng về làng nghề truyền thống, đặc biệt là nghề khảm trai; đền thờ Cụ Trương Công Thành - ông Tổ nghề khảm trai được công nhận là di tích lịch sử văn hóa. Xã cũng có nhiều lễ hội truyền thống, phản ánh đời sống văn hóa tinh thần của người dân. Những di tích này không chỉ là biểu tượng văn hóa, tâm linh quan trọng của địa phương mà còn là điểm tựa tinh thần giúp gìn giữ bản sắc và phát huy truyền thống lâu đời của người dân Chuyên Mỹ.

Cùng với sự quan tâm của chính quyền, các làng nghề truyền thống ở xã Chuyên Mỹ đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch Hà Nội. Việc kết hợp bảo tồn làng nghề với phát triển du lịch, nhằm gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Trên địa bàn xã không còn tình trạng trường lớp "xuống cấp", xã đã tiến hành kiểm tra, rà soát tiến độ xây dựng, cải tạo sửa chữa các trường trong kế hoạch chuẩn quốc gia. Đến nay, trên địa bàn xã có một số trường tiêu biểu như: Trường Mầm non Chuyên Mỹ, Trường Tiểu học xã Chuyên Mỹ, Trường THCS Vân Từ, Trường THCS Tân Dân, Trường THPT Tân Dân,...

Trạm y tế xã Chuyên Mỹ nằm cạnh bờ đê sông Nhuệ, là trung tâm xã, thuận tiện lưu thông liên xã, liên thôn. Mặc dù trang thiết bị phục vụ chuyên môn còn hạn chế, điều kiện công tác còn khó khăn, nhưng đội ngũ cán bộ y tế của trạm đã vượt khó để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Y tế trên địa bàn xã thường xuyên được quan tâm; duy trì xã tiên tiến về y học cổ truyền, khám và chẩn trị cho người bệnh tại trạm y tế bằng y học cổ truyền; cải tạo xây dựng vườn thuốc mẫu, tuyên truyền phổ biến cho người dân sử dụng cây thuốc nam trong điều trị một số bệnh thông thường. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền về phòng, chống sốt rét, bệnh lao; vệ sinh môi trường; vệ sinh an toàn thực phẩm; công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em; kế hoạch hóa gia đình luôn được chú trọng. Vài năm gần đây trên địa bàn xã không có dịch bệnh và ngộ độc thực phẩm xảy ra.